Από τη Ρένα Φλωρεντή
Είναι δύσκολο να ζεις ανάμεσα σε δυο πατρίδες!!!
Λαχταράς τον τόπο που μεγάλωσες και μετά όταν καταφέρεις επιτέλους να βρίσκεσαι μαζί με την οικογένειά σου, νοσταλγείς την άλλη πατρίδα, τους φίλους σου και συνοδοιπόρους σε δύσκολους καιρούς αλλά και ονειρεμένες στιγμές.
Αναμένοντας το Πάσχα μου είναι αδύνατον να μην σκέπτομαι το Πατινιώτικο Πάσχα, την γιορτή της Ανάστασης, την μετάνοια, την κατάνυξη, τις εργασίες στην ενορία, στο σπίτι, στο Δήμο… παντού. Δουλειά και μετά διασκέδαση, κούραση αλλά συνάμα αγωνία να μην περάσει λεπτό που να μην απολαύσεις τη ζωή, να μην δεις φίλους, να μην νιώσεις χαρά και λίγες στάλες ευτυχίας!
Το καμπανάκι χτυπούσε πρώτος ο παπά Γιώργης ο Λούπος, με το κήρυγμα για αγάπη και μετάνοια, για βοήθεια στον φτωχό και ανήμπορο και φυσικά για τη συνδρομή μας στις δουλειές της ενορίας. Κάπως έτσι οι περισσότερες γυναίκες της ενορίας αναλαμβάναμε δράση καθεμιά με τον τρόπο της: άλλες τις προηγιασμένες, φτιάχνοντας νηστίσιμα εδέσματα για τον καφέ –εκείνο τον μοσχομυριστό ελληνικό καφέ, που ανεβαίνοντας τις σκάλες του Αη Νικόλα σου έκλεινε το ρουθούνι! Τι κουλουράκια, κέικ, αρτόψωμα και πιτάκια νηστίσιμα φτιάχνουν για τον καφέ δεν λέγεται… η Ευτυχία μάλιστα, η μάνα του Δημάρχου, φτιάχνει εκείνο το καταπληκτικό γλυκό πιλάφι, που ξετρελαίνεται η Κατίνα…. Και όλοι μαζί μετά τη λειτουργιά πίνουν τον καφέ τους, αναλύουν τα καθέκαστα και ευτυχισμένοι συνεχίζουν τη μέρα τους. Άλλες, σε ομάδες, αναλαμβάνουν τις καθαριότητες, τη λάτρα της εκκλησίας, δεν θα ξεχάσω το τρίψιμο του τέμπλου με το πετρέλαιο!
Οι μαγαζάτορες και οι ξενοδόχοι με το που σκάσει μύτη ο Μάρτης είναι λες και μπαίνουν στην πρίζα, ξεκινούν τα βαψίματα, τα καθαρίσματα και ξυπνούν από τη χειμερία νάρκη. Το νησί αρχίζει να λάμπει, η πλατεία της Σκάλας να γεμίζει τραπεζάκια και η Χώρα να μυρίζει χλωρίνη από άκρη σε άκρη! Θα έρθουν οι «ξένοι» της Χώρας, θα ανοίξουν τα ψηλά πέτρινα σπίτια, θα δώσουν ζωή στα καλντερίμια και τους άδειους δρόμους του χειμώνα. Ανοίγουν οι βαριές ξύλινες πόρτες, που κρύβουν θησαυρούς στα σπλάχνα τους, όπως αυτή της Κατερίνας της Μουράτη, με τα χειροποίητα κοσμήματα, τα τενερίφια και τους υπέροχους πίνακες.
Η Μεγαλοβδομάδα βρίσκει το νησί σε κατάσταση συναγερμού, όλα έτοιμα για να δεχτούν τους πασχαλινούς τουρίστες και κυρίως οι φούρνοι και τα ζαχαροπλαστεία, όπου οι πατινιώτικες τυρόπιτες έχουν την τιμητική τους. Οι ξενοδόχοι κατεβαίνουν με τις ταμπέλες τους στο λιμάνι να βρουν πελάτες ή να πάρουν αυτούς που έχουν ήδη κλείσει δωμάτια.
Του Λαζάρου τα παιδιά του κατηχητικού βγαίνουν να τραγουδήσουν το Λάζαρο και μαζεύουν αυγά στο καλαθάκι τους. Τα αυγά που θα βάψει η παπαδιά για να μοιραστούν το Πάσχα στους πιστούς. Οι φούρνοι δεν προλαβαίνουν να πουλάνε Λαζαράκια, εκείνα τα υπέροχα ψωμάκια με τα δυο γαρύφαλλα για ματάκια και το αμύγδαλο για μύτη, που μοσχοβολούν μυρωδικά…
Όλοι ετοιμάζονται για τη Μεγαλοβδομάδα, για τη νηστεία, χωρίς να παραπονιούνται, γιατί ξέρουν πως μετά την εκκλησία θα αράξουν για καφέ, θα φάνε καλαμαράκια, ψητό χταπόδι με μπόλικο ούζο, θα ονειρευτούν πως κάνουν και οι ίδιοι διακοπές στο δικό τους το όμορφο νησί. Εξάλλου το νησί μεταλλάσσεται, γεμίζει κόσμο, άνθρωποι κάθε ηλικίας, από κάθε γωνιά της γης καταφθάνουν για να απολαύσουν τις μέρες αυτές είτε είναι Χριστιανοί, είτε αλλόθρησκοι.
Την Κυριακή των Βαΐων οι εκκλησιές γεμίζουν κόσμο, τα καλάθια με τους βάγενους σταυρούς και τα ματσάκια ελιάς αδειάζουν και γεμίζουν, μιας και όλοι όσοι έχουν μάθει την τέχνη να πλέκουν σταυρουδάκια από βάγια συνδράμουν να μην χαθεί το έθιμο.
Το μεσημέρι από όπου και αν περάσεις μυρίζει ψάρι ψητό…. καλαμαράκι τηγανιτό, χταπόδι στα κάρβουνα!!! Σταθερή αξία ο χταποδοκεφτές στο ΤΡΕΧΑΝΤΗΡΙ, η φάβα με καραμελωμένα κρεμύδια στο ΤΣΙΠΟΥΡΑΔΙΚΟ, το γαριδάκι στο ΤΖΙΒΑΕΡΙ, όπου οι κρητικές μαντινάδες σε ταξιδεύουν κάπου μακριά! «Βάγια βάγια των Βαγιών τρώνε ψάρι και κολιό»
Το βράδυ ξεκινάνε τα Άγια Πάθη, με ιερή κατάνυξη από την Ευαγγελίστρια του Κάμπου μέχρι το Μοναστήρι και ενώ οι καμπάνες χτυπάνε νεκρά βγαίνει ο Νυμφίος. Σε όλο το νησί ακούγεται ο ήχος της καμπάνας με κεντρική αυτή της Αποκάλυψης, όπου μέσα στην ομίχλη που δημιουργεί ο καπνός από το λιβάνι, ο παπά Ισίδωρος κρατά την παλαιά εικόνα του Χριστού, ψέλνει με τρεμάμενη φωνή και ρίγη διαπερνούν το κορμί!
Οι Πάτμιες ξέρουν καλά πως το Πάσχα πρέπει να αποδείξουν πόσο καλές νοικοκυρές είναι. Φτιάχνουν λαζαράκια, κουλουράκια, αλλά κυρίως φτιάχνουν τυρόπιτες με «πατούδο», πολύ τυρί αλλά φουλ αυγά, μέχρι να πάει η χοληστερίνη στο Θεό. Ξεκινούν από τη Μεγάλη Δευτέρα με το δασόαλο, το νηστίσιμο χυλό με τα αλεσμένα αμύγδαλα και τη ψίχα, που τους κρατάει δυνατούς τις μέρες της νηστείας.
Τη Μεγάλη Τετάρτη νωρίς το απόγευμα οι μάνες πάνε τα παιδιά τους στο Ευχέλαιο να τα «μερώσει» ο παπάς, να ημερέψουν, να είναι ήσυχα τον υπόλοιπο χρόνο.
Την Μεγάλη Πέμπτη το πρωί όλος ο κόσμος ανεβαίνει στη Χώρα για τον Νιπτήρα. Στην πλατεία του Δημαρχείου στήνεται εξέδρα, για να γίνει η αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου, όπου ο Ηγούμενος της Μονής θα πλύνει, όπως ο Χριστός τα πόδια των μαθητών του. Κόσμος πολύς μαζεύεται στην πλατεία του Ξάνθου, επίσημοι και απλοί άνθρωποι, επώνυμοι και ανώνυμοι, όλοι μαζί ακούν τη μελωδική φωνή των ψαλτάδων και των παπάδων χωρίς να βγάζουν άχνα καθ’ όλη τη διάρκεια της τελετής, μιας και νιώθουν δέος καθώς αυτό το γεγονός συμβαίνει μόνο στην Πάτμο και τα Ιεροσόλυμα.
Η πιο γλυκιά ανάμνηση είναι αυτή του στολίσματος του Επιταφίου. Μαζεμένες όλες σαν μια γροθιά, να παλεύουμε με τα λουλούδια για να στολίσουμε όσο γίνεται καλύτερα τον Επιτάφιο. Ο παπάς έψελνε τα 12 Ευαγγέλια και εμείς, όρθιες όλο το απόγευμα μέχρι αργά τη νύχτα, να φτιάχνουμε, να στολίζουμε, μέχρι την τελευταία πινελιά. Μετά το πέρας της λειτουργιάς βάζαμε στη θέση του τον Επιτάφιο στολισμένο και όλη η κούραση διαλύονταν στη στιγμή. Μόνο συγκίνηση, μόνο αγάπη, μόνο προσμονή για να περάσει η νύχτα και να ξαναβρεθούμε σε λίγες ώρες στην Αποκαθήλωση.
Και παρόλη την κούραση, την αϋπνία και τον ποδαρόπονο δεν γινόταν να μην τυλίξουμε ντολμαδάκια με αμπελόφυλλα και να μην βάψουμε τα αυγά! ΚΥΡΙΩΣ όμως να μην φτιάξουμε τυρόπιτες!!!! Τυρόπιτες με πατούδο! Μεγάλη μέρα η Μεγάλη Πέμπτη…. ατέλειωτη!!!!
Θα σας εξομολογηθώ πως ποτέ δεν προσπάθησα να φτιάξω τυρόπιτες με «πατούδο», γιατί αρχικά δεν τρώω τυρί, και δεύτερο επέμενα όλα τα χρόνια να φτιάχνω τα λέρικα πουγκάκια για να νιώθω το λέρικο αίμα μου να κυλάει στις φλέβες μου…
Η πλατεία της Σκάλας γεμάτη από κόσμο την Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ, που περιμένει να ακούσει από τα μεγάφωνα των δύο ενοριών τα εγκώμια και να ακολουθήσει τους Επιταφίους. Στο τέλος και οι δυο συναντιούνται στην πλατεία για να ψάλλει με τη μελωδική φωνή του ο παπα Σεραφείμ το «δος μοι τούτον τον ξένον» και μετά ο κάθε πιστός ακολουθεί την πορεία προς την εκκλησιά του, για να περάσει κάτω από τον Επιτάφιο.
Μέγα Σάββατο και η πλατεία γεμάτη, άλλοι πηγαίνουν στην πρώτη Ανάσταση, άλλοι απολαμβάνουν καφέ στο Πέτρινο, άλλοι τσίπουρο στο Χιούστον και κάποιοι τρέχουν για τα τελευταία ψώνια. Οι νοικοκυρές βέβαια καθαρίζουν τα εντεράκια για την μαγειρίτσα, προετοιμάζουν το κατσικάκι για να το γεμίσουν … Γεμιστό κατσικάκι στο φούρνο!!! Να σιγοψήνεται όλη νύχτα και το πρωί να μην μπορείς να σταθείς στην κουζίνα από την μυρωδιά… Πάτμος η νήσος των χρωμάτων και των αρωμάτων!!!
Ανάσταση στην πλατεία, στο Μοναστήρι, στην Αποκάλυψη, στην Βαγγελίστρα, όπου και να ακούσεις το Χριστός Ανέστη είναι τέλεια!!!! Αν θέλεις να νιώσεις την απόλυτη κατάνυξη καλύτερα να πας στον Ευαγγελισμό, που οι καλόγριες σε μεταφέρουν ψηλά στα ουράνια με τις θείες ψαλμωδίες, στο Μοναστήρι και την Αποκάλυψη δεν ρίχνουν κροτίδες, αλλά στις πλατείες της Σκάλας, της Χώρας και του Κάμπου γίνεται η νύχτα μέρα! Τι βεγγαλικά, τι κροτίδες, τι δυναμίτες!!!! Ανάστα ο Κύριος!!!!
Φυσικά ακολουθεί η μαγειρίτσα και το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, με αποκορύφωμα το μεσημεριανό φαγοπότι, επιτέλους, το κατσικάκι θα βγει από το φούρνο!!! Ορμάτε Χριστιανοί!!!
Πάτμος, το νησί της ξενοιασιάς και της απόλαυσης, συνάμα όμως το νησί που η παράδοση κουμπώνει απόλυτα με την καλοφαγία και την τέρψη του νου και της ψυχής! Όσο για μένα, όσο ζω θα προσπαθώ να είμαι εκεί τη Μεγάλη Πέμπτη, να βάζω τα λουλούδια γύρω από τον Επιτάφιο, να νιώθω μέλος μιας μεγάλης οικογένειας, αυτής της Ενορίας του Αη Νικόλα, να αγκαλιάζω όλους όσους μοιραστήκαμε όμορφες και ευλογημένες στιγμές και να γεμίζω τα πνευμόνια μου με τις μυρωδιές της Λαμπρής και των λεμονανθών.